Rijkswaterstaat besteedde de uitbreiding van de sluis aan via een DBFMO-contract. Dat betekent dat marktpartijen verantwoordelijk zijn voor het ontwerp (D), de bouw (B), de financiering (F), het onderhoud (M) en exploitatie (O). Om de ruimtelijke kwaliteit binnen de aanbesteding te waarborgen heeft Bureau B+B een Esthetisch Programma van Eisen opgesteld. De belangrijkste functies van het EPvE zijn het versterken van de identiteit van het landschap, het vergroten van de gebruiksvriendelijkheid en het creëren van draagvlak. Het sluizencomplex in IJmuiden bestaat uit vier verschillende sluizen, waarvan de oudste uit 1876 stamt en de jongste in 2019 opgeleverd wordt. De sluizen verschillen daarom sterk van elkaar in maat en vorm. Het is de kunst om de verschillende onderdelen van het sluizencomplex samen te brengen terwijl ze toch hun eigen identiteit behouden. In de visie ‘Machine+Duin’ keert het oorspronkelijke duinlandschap terug op de sluiseilanden als verbindend element.

De eilanden worden ingezaaid met ruig, bloemrijk duingrasland, zodat een scherp contrast ontstaat met de civieltechnische omgeving. Om te laten zien dat functionaliteit en esthetiek elkaar niet uitsluiten, wordt alle techniek zo vorm te geven dat de werking van de machine duidelijk zichtbaar is. Een sluis zorgt voor de verbinding tussen verschillende waterwegen. Tegelijkertijd is het ook een belangrijke schakel in de infrastructuur over land. Auto’s, fietsen en voetgangers steken het kanaal over via de sluis. Natuur en recreatie vragen ook om aandacht. De sluiseilanden dienen als stapstenen binnen de ecologische hoofdstructuur. Flora en fauna migreert via de eilanden tussen noord en zuid. Daarnaast bestaat de wens voor recreatie rondom het grootste sluizencomplex ter wereld en moet er een afweging gemaakt worden tussen veiligheid en toegankelijkheid van het sluizencomplex. Al deze functies vormen puzzelstukjes die met zorg in elkaar gezet moeten worden. Het EPvE vormt de handleiding voor deze puzzel.